Weird Science

Gromada Ważka

English ver­sion is here

Gro­mady otwarte to luźne zbio­ro­wi­ska setek, a cza­sem tysięcy mło­dych gwiazd pow­sta­łych z jed­nej gigan­tycz­nej chmury gazowo-pyło­wej. Ponie­waż ich człon­ko­wie są związani gra­wi­ta­cyj­nie tylko dość słabo, z bie­giem dzie­siątek milio­nów lat gro­mada stop­niowo ulega roz­my­ciu w prze­strzeni kosmicz­nej. Wła­śnie dla­tego obser­wo­wa­nie gro­mad otwar­tych pozwala astro­no­mom śle­dzić etapy ewo­lu­cji ukła­dów gwiazd i ich dyna­mikę.

Jed­nym z bar­dziej malow­ni­czych przy­kła­dów tego rodzaju obiek­tów jest NGC 457 w gwiaz­do­zbio­rze Kasjo­pei Cas­sio­peia. W lite­ra­tu­rze i wśród miło­śni­ków nieba spot­kamy wiele jej nazw: Gro­mada Sowa, Gro­mada E.T., Gro­mada Ważka czy Gro­mada Phi Cas­sio­pe­iae. Więk­szość z nich odnosi się do cha­rak­te­ry­stycz­nego układu przy­po­mi­na­jącego oczy, który two­rzą dwie sto­sun­kowo jasne gwiazdy – φ Cas­sio­pe­iae (5,0m) i HD 7902 (7,0m). Wil­liam Her­schel odkrył ten obiekt 18 sierp­nia 1780 r. za pomocą 6-calo­wego tele­skopu zwier­cia­dla­nego i ozna­czył go nume­rem VII 42. Dzi­siaj wiemy, że gro­mada odda­lona jest o ok. 7900 lat świetl­nych od Słońca i liczy sobie około 21 mln lat.

Obser­wa­cje

08.10.2024, około godziny 20:00 - Jaworzno
Warunki: miej­skie, wysoki poziom zanie­czysz­cze­nia świa­tłem

Naj­ła­twiej odszu­kać NGC 457, celu­jąc tele­skop około 2° na połu­dniowy wschód od gwiazdy δ Cas­sio­pe­iae, czyli Ruch­baha. Gro­mada ma śred­nicę zale­d­wie 13′, co odpo­wiada poło­wie tar­czy Księżyca, dla­tego przy więk­szych powięk­sze­niach dobrze jest zasto­so­wać pole widze­nia co najm­niej 1°.

Ilustracja: Fot. 2 - bez opisu

Fot. 2 - bez opisu

Ilustracja: Fot. 2 - z opisem)

Fot. 2 - z opisem)

NGC 457 to praw­dziwa perełka jesien­nego nieba na półk­uli półn­oc­nej. Kasjo­peja wznosi się wtedy wysoko ponad hory­zon­tem, dzięki czemu gro­mada jest widoczna nawet w umiar­ko­wa­nie zaświe­tlo­nych mia­stach. Już mała lor­netka 7×50 ukaże parę „oczu” (φ Cas i HD 7902) oraz deli­katną mgiełkę oka­la­jących je gwiazd. W tele­sko­pie o aper­tu­rze 10 cm dostrze­żemy kil­ka­na­ście naj­ja­śniej­szych skład­ni­ków, a przy 20 cm – ponad 50 gwiazd o jasno­ściach z zakresu 9–13m sym­bo­li­zu­jących skrzy­dła, co tłu­ma­czy nazwę Gro­mada Ważka.

Jak na młodą gro­madę przy­stało, domi­nują tutaj błękitno-białe gwiazdy typu wid­mo­wego B. Pośrodku wyróżnia się jed­nak poma­rańczo­wo­czer­wony super­gi­gant V466 Cas­sio­pe­iae, którego łatwa do dostrze­że­nia barwa dodaje kolo­rytu gro­ma­dzie. W sumie astro­no­mo­wie ziden­ty­fi­ko­wali około 60 pew­nych człon­ków gro­mady; pozo­stałe kil­ka­dzie­siąt gwiazd to praw­do­po­dob­nie tło Drogi Mlecz­nej.

Czy gwiazda φ Cas­sio­pe­iae naprawdę należy do NGC 457? Pomiar ruchu wła­snego nie daje jed­no­znacz­nej odpo­wie­dzi. Jeśli jed­nak jest ona człon­kiem, musia­łaby mieć blask więk­szy niż Rigel w Orio­nie, co czy­ni­łoby ją jedną z naj­ja­śniej­szych zna­nych gwiazd. Dla porów­na­nia: gdyby Słońce zna­la­zło się w tej odle­gło­ści, świe­ci­łoby z zale­d­wie 17,3m, a więc byłoby nie­wi­doczne w ama­tor­skich instru­men­tach.

Para­me­try foto­gra­fii 1:

  • Canon EOS 60D
  • suma­ryczny czas eks­po­zy­cji: 25 minut (stac­ko­wane - 50x30s kla­tek light, dark, flat oraz bias)
  • ISO: 1500
  • tele­skop w sys­te­mie Mak­su­towa (100/1400), eks­po­zy­cja w ogni­sku głów­nym
  • zasto­so­wano filtr, pozwa­la­jący na zmniej­sze­nie wpływu sztucz­nego zanie­czysz­cze­nia świa­tłem i świe­ce­nia atmos­fery
  • sta­tyw: gło­wica para­lak­tyczna z pro­wa­dze­niem w osi rek­ta­scen­cji, wyju­sto­wana metodą dry­fową z wyko­rzy­sta­niem ste­row­nika wła­snej kon­struk­cji.

Lite­ra­tura dodat­kowa:

Marek Ples

Aa