Weird Science

Kameleon

Kolo­rowa che­mia

Opi­szę dziś bar­dzo pro­ste, a jed­no­cze­śnie efek­towne doświad­cze­nie che­miczne. Nie wyko­rzy­stuje się w nim żad­nych sil­nie tru­jących sub­stan­cji, co czyni je ide­al­nym dla począt­ku­jących eks­pe­ry­men­ta­to­rów.

Nasz che­miczny kame­leon bie­rze swą nazwę od sym­pa­tycz­nego zwie­rzątka - jasz­czurki potra­fiącej zmie­niać ubar­wie­nie swego ciała. Dla che­mika nie jest niczym trud­nym przy­go­to­wa­nie roz­tworu w zaska­ku­jący spo­sób zmie­nia­jącego kolor.

Ilustracja

Czego potrze­bu­jemy?

Musimy zgro­ma­dzić sub­stan­cje z poniższej listy.

Ostrze­że­nie: W tym doświad­cze­niu wyko­rzy­sty­wany jest NaOH, który jest mocną zasadą i ma silne dzia­ła­nie żrące. Man­ga­nian(VII) potasu KMnO4 jest szko­dliwy oraz bar­dzo sil­nie barwi tka­niny i skórę.

Man­ga­nian(VII) potasu KMnO4 można w nie­wiel­kich ilo­ściach nabyć w apte­kach jako śro­dek odka­ża­jący. Glu­koza jest dostępna w skle­pach spo­żyw­czych. Oczy­wi­ście wszyst­kie skład­niki można też kupić w spe­cja­li­zo­wa­nych skle­pach che­micz­nych.

Zao­pa­trzyw­szy się w potrzebne ingre­dien­cje możemy przy­stąpić do doświad­cze­nia.

Doświad­cze­nie

Naj­pierw musimy przy­go­to­wać odpo­wiedni roz­twór. W 20cm3 wody desty­lo­wa­nej roz­pusz­czamy około 0,3g NaOH oraz kilka nie­wiel­kich krysz­tałków man­ga­nianu(VII) potasu KMnO4. Tak przy­go­to­wany roz­twór ma barwę fio­le­towo-różową, jak na poniższym zdjęciu.

Ilustracja:

Kliknij, aby powiększyć

Osobno przy­go­to­wu­jemy roz­twór nie­wiel­kiej ilo­ści glu­kozy w wodzie. Po zmie­sza­niu obu roz­two­rów obser­wu­jemy stop­niową zmianę barwy, co zostało przed­sta­wione na moim fil­mie:

Barwa zmie­nia się stop­niowo od fio­le­to­wej, przez gra­na­tową, zie­loną, a osta­tecz­nie ciecz staje się żółt­awa. Kolejne fazy zmiany koloru pre­zen­tują się następu­jąco:

Ilustracja:

Kliknij, aby powiększyć

Ilustracja:

Kliknij aby powiększyć

Ilustracja:

Kliknij aby powiększyć

Ilustracja:

Kliknij aby powiększyć

Wyja­śnie­nie

Glu­koza jest cukrem redu­ku­jącym, o czym prze­ko­nuje nas choćby próba Feh­linga.

Man­gan na siód­mym stop­niu utle­nia­nia daje w roz­two­rze piękną, cha­rak­te­ry­styczną dla nad­man­ga­nia­nów, fio­le­towo-różową barwę. W śro­do­wi­sku zasa­do­wym glu­koza redu­kuje man­gan z siód­mego stop­nia utle­nia­nia na szósty; roz­twór staje się wtedy zie­lony. Kolor gra­na­towy jest pośredni i nie wynika z obec­no­ści cha­rak­te­ry­stycz­nych jonów. Man­gan jest jed­nak dalej redu­ko­wany do czwar­tego sto­pia stop­nia. Pow­staje wtedy nie­roz­pusz­czalny osad MnO2, który zawie­szony w roz­two­rze daje barwę słom­kowo-żółtą.

Życzę miłej i pou­cza­jącej zabawy:)

Lite­ra­tura dodat­kowa

Marek Ples

Aa