M38 - Gromada Otwarta w Woźnicy
| English version is here |
Messier 38, lub inaczej NGC 1912, jest gromadą otwartą znajdującą się w konstelacji Woźnicy Auriga, w odległości około 4200 lat świetlnych od Ziemi. Obiekt został odkryty w pierwszej połowie XVIII wieku przez włoskiego astronoma Giovanniego Batistę Hodiernę, a następnie niezależnie opisany przez Charles’a Messiera w 1764 roku. Gromada ma średnicę kątową około 21 minut łuku, co odpowiada rzeczywistym wymiarom rzędu 25 lat świetlnych.
M38 należy do gromad o średnim wieku, jej szacowany wiek to około 220 milionów lat. W jej centrum obserwuje się dużą liczbę gwiazd ciągu głównego typu A i F, natomiast w populacji znajdują się także czerwone olbrzymy, co wskazuje na daleko posunięte procesy ewolucji gwiazdowej w przypadku części najmasywniejszych składników. Jasność całkowita gromady wynosi około 7,4m, dlatego możliwa jest do zaobserwowania przez lornetkę w warunkach ciemnego nieba. W pobliżu można też wtedy zauważyć podobną, ale młodszą gromadę Messier 36.
Obserwacje
15.10.2025, około godziny 22:00 - Katowice
warunki miejskie, bardzo wysoki poziom zanieczyszczenia światłem
Struktura przestrzenna M38 jest nieregularna, a gwiazdy rozmieszczone są w sposób wskazujący na zaawansowaną dyspersję grawitacyjną. Gęstość centralna jest stosunkowo niska, co sugeruje, że gromada znajduje się w fazie stopniowego rozpraszania pod wpływem oddziaływań galaktycznych. W jej obszarze można zidentyfikować kilkaset gwiazd powiązanych grawitacyjnie, choć rzeczywista liczba członków, biorąc pod uwagę gwiazdy słabsze niż 15m, przekracza tysiąc.
Spektroskopowe pomiary prędkości radialnych oraz analiza fotometryczna w pasmach UBV wskazują na metaliczność zbliżoną do słonecznej, co potwierdza, że M38 jest gromadą typową dla dysku Galaktyki. Ruch własny jej członków sugeruje, że gromada krąży wokół centrum Drogi Mlecznej z okresem orbitalnym rzędu kilkuset milionów lat.
Messier 38 stanowi cenny obiekt badań nad dynamiką i ewolucją gromad otwartych. W jej otoczeniu znajduje się również inna gromada, NGC 1907, oddzielona o zaledwie 30 minut łuku. Analizy wskazują, że obie gromady nie są ze sobą grawitacyjnie związane, choć w przeszłości mogły znajdować się bliżej siebie, co czyni ten obszar interesującym dla badań interakcji międzygromadowych.
Parametry fotografii 1:
- sumaryczny czas ekspozycji: 12 minut (stack 12 klatek RAW po 60s, z wykorzystaniem odpowiedniej ilości klatek typu dark, bias i flat)
- ISO: 2500
- teleskop w systemie Maksutowa (100/1400), ekspozycja w ognisku głównym
- zastosowano filtr, pozwalający na zmniejszenie wpływu sztucznego zanieczyszczenia światłem i świecenia atmosfery
- statyw: głowica paralaktyczna z prowadzeniem w osi rektascencji, wyjustowana metodą dryfową z wykorzystaniem sterownika własnej konstrukcji.
Literatura dodatkowa:
- Majaess D., Turner D.G., Lane D., In Search of Possible Associations between Planetary Nebulae and Open Clusters, Publications of the Astronomical Society of the Pacific, 119 (11), 2007, str. 1349-1360
- Oliveira M.R., Fausti A., Bica E.L., Dottori H., NGC 1912 and NGC 1907: A close encounter between open clusters?, Astronomy and Astrophysics, 390 (1), 2002, str. 103-108
- König M., Binnewies S., Bildatlas der Sternhaufen & Nebel, Kosmos, Stuttgart, 2023, str. 297
Marek Ples