M65 - Galaktyka Spiralna w Lwie
| English version is here |
Messier 65, znana również jako M65 lub NGC 3623, to jedna z bardziej znanych galaktyk spiralnych widocznych na niebie północnym. Znajduje się w konstelacji Lwa Leo, w odległości około 40 milionów lat świetlnych od Ziemi. Została odkryta przez Charles’a Messiera 1 marca 1780 roku.
M65 wydaje się galaktyką spokojną. Zawiera niewiele gazu i pyłu, co oznacza, że obecnie procesy gwiazdotwórcze zachodzą w niej raczej rzadko. Jednak analiza ramion spiralnych wskazuje, że formowanie gwiazd miało tam miejsce stosunkowo niedawno. Ogólnie jednak dominują w niej starsze populacje gwiazd, co sprawia, że w wielu zakresach widma elektromagnetycznego obiekt ten nie wyróżnia się szczególną aktywnością.
Obserwacje
26.04.2025, około godziny 00:30 - Jaworzno (ogród)
wysokie zanieczyszczenie światłem
Ta noc była pogodna, chociaż niebo sprawiało wrażenie lekko zamglonego. Pod koniec zaczęły pojawiać się pojedyncze chmury, ale nie przeszkodziły one w obserwacjach.
M65 należy do słynnego Tripletu Lwa (Arp 317) – niewielkiej grupy trzech oddziałujących grawitacyjne galaktyk, w skład której wchodzą także M66 i NGC 3628 (Fot.1).
W opisywanej galaktyce zarejestrowano radioźródło (w ramach przeglądu NRAO VLA Sky Survey) położone około dwóch minut kątowych od centrum galaktyki. Jego natura nie została jeszcze wyjaśniona – brak jednoznacznej identyfikacji optycznej czy badań spektroskopowych sprawia, że obiekt nadal pozostaje obiektem spekulacji. Choć M65 posiada aktywne jądro galaktyczne, nie wykazuje ono szczególnie silnej emisji. M65 została sklasyfikowany jako LINER (Low-Ionization Nuclear Emission-line Region) – typ z umiarkowanie aktywnym centrum, emitującym linie spektralne od słabo zjonizowanego gazu.
Interesującą cechą M65 jest lekko wygięty dysk, widoczny przez teleskop, który może świadczyć o dawnych oddziaływaniach z sąsiednimi galaktykami. Istnieją przesłanki, że około 800 milionów lat temu członkowie Tripletu Lwa zaczęli na siebie grawitacyjnie oddziaływać, co mogło wpłynąć także na strukturę samej M65. Istnieją też przypuszczenia, że galaktyka ta posiada wewnętrzny pas gwiazd, jednak trudno go potwierdzić, ponieważ obserwujemy ją pod bardzo ostrym kątem.
Do tej pory w M65 zaobserwowano jedną supernową – SN 2013am – potwierdzającą, że wciąż znajdują się tam młodsze gwiazdy zdolne do gwałtownego zakończenia życia.
Parametry fotografii 1:
- sumaryczny czas ekspozycji: 90 minut (stack 60 klatek RAW po 60 s, z wykorzystaniem klatek typu dark, bias i flat)
- ISO: 800
- teleskop w systemie Newtona (150/750), ekspozycja w ognisku głównym
- zastosowano filtr blokujący światło miejskie (CLS)
- montaż paralaktyczny z prowadzeniem w osi rektascensji
Literatura dodatkowa:
- Duan Z., Multicolor Photometry and Stellar Population Synthesis Study of the Interacting Galaxies of the Leo Triplet, The Astronomical Journal, 2006, 132(4), str. 1581-1592
- König M., Binnewies S., Bildatlas der Galaxien: Die Astrophysik hinter den Astrofotografien, Kosmos, 2019
- Rots A. H., Detection of a Long H I Plume Emerging from NGC 3628, The Astronomical Journal, 1978, 83(3), str. 219-223
Marek Ples