Weird Science

Próba Fehlinga

Metoda wykry­wa­nia

Próba Feh­linga jest reak­cją che­miczną, sto­so­waną do wykry­wa­nia obec­no­ści związ­ków redu­ku­jących. Wła­ści­wo­ści redu­ku­jące wyka­zują między innymi alde­hydy lub niek­tóre cukry. Dzięki próbie Feh­linga możemy więc odróżnić jedne cukry od innych. Dzi­siaj prze­pro­wa­dzimy doświad­cze­nie będące przy­kła­dem wyko­rzy­sta­nia tej metody.

Jak odróżnić glu­kozę od sacha­rozy?

Glu­koza o wzo­rze C6H12O6 jest węglo­wo­da­nem nale­żącym do klasy cukrów pro­stych. Sacha­roza jest disa­cha­ry­dem zło­żo­nym z fruk­tozy i glu­kozy o suma­rycz­nym wzo­rze C12H22O11. Oba cukry są cia­łami kry­sta­licz­nymi o bar­wie bia­łej:

Ilustracja:

Kliknij, aby powiększyć

Zarówno sacha­roza, jak i glu­koza mają słodki smak. Jak roz­różnić obie sub­stan­cje? Pomiędzy tymi dwoma cukrami ist­nieje pewna różn­ica pozwa­la­jąca na ich roz­różn­ie­nie; glu­koza ma wła­ści­wo­ści redu­ku­jące, sacha­roza ich nie posiada. Dzięki temu możemy prze­pro­wa­dzić próbę Feh­linga.

Czego potrze­bu­jemy?

Do spo­rządze­nia odczyn­nika Feh­linga potrze­bu­jemy:

Potrzebne sub­stan­cje widzimy także na poniższym zdjęciu:

Ilustracja:

Kliknij, aby powiększyć

Ostrze­że­nie: Wodo­ro­tle­nek sodu jest mocną zasadą i ma dzia­ła­nie żrące. Należy bezw­zględ­nie uni­kać zanie­czysz­cze­nia oczu lub skóry! W doświad­cze­niu wyko­rzy­sty­wane są też sole metali ciężk­ich, które wyka­zują silne dzia­ła­nie tok­syczne i/lub rako­twór­cze. Należy sto­so­wać ręka­wiczki och­ronne i nie dopu­ścić do zanie­czysz­cze­nia skóry! Autor nie bie­rze jakiej­kol­wiek odpo­wie­dzial­no­ści za wszel­kie mogące pow­stać szkody. Robisz to na wła­sne ryzyko!

Odczyn­nik Feh­linga przy­go­to­wuje się jako dwa oddzielne roz­twory:

Roz­twory jest wygod­nie prze­lać do ozna­czo­nych bute­le­czek z two­rzywa sztucz­nego:

Ilustracja:

Kliknij, aby powiększyć

Bez­po­śred­nio przez doda­niem próbki trzeba zmie­szać razem jed­na­kowe objęto­ści obu roz­two­rów.

Próba!

Do pro­bówki nale­wamy po kilka cm3 roz­tworu A i B, a następ­nie doda­jemy odro­binę bada­nego cukru. Pow­stały roz­twór ogrze­wamy do wrze­nia (wraz z kamycz­kami wrzen­nymi).

Sam odczyn­nik Feh­linga ma inten­syw­nie nie­bie­ską barwę:

Ilustracja: Odczynnik Fehlinga

Odczynnik Fehlinga

Po ogrza­niu z próbką w przy­padku sacha­rozy nie następuje zmiana koloru. Glu­koza powo­duje zmianę barwy na cegla­sto­czer­woną. Metoda ta pozwala na łatwe i szyb­kie odróżn­ie­nie tych dwóch cukrów, a także innych związ­ków redu­ku­jących. Różn­ica jest bar­dzo wyraźna:

Ilustracja: Glukoza

Glukoza

Ilustracja: Sacharoza

Sacharoza

Wyja­śnie­nie

Zacho­dzący tutaj pro­ces jest reak­cją redox. Nie­bie­ska barwa odczyn­nika Feh­linga jest spo­wo­do­wana przez obec­ność kom­pleksu katio­nów mie­dzio­wych z winia­nem. W przy­padku obec­no­ści związ­ków redu­ku­jących w cza­sie pod­grze­wa­nia docho­dzi do reduk­cji katio­nów mie­dzi i wytwo­rze­nia nie­roz­pusz­czal­nego w wodzie tlenku mie­dzi(I) Cu2O o bar­wie czer­wo­nej. Jed­no­cze­śnie glu­koza utle­nia się do glu­ko­nianu, jak to przed­sta­wia poniższe rów­na­nie reak­cji:

Ilustracja

Sacha­roza nie wywo­łuje tych reak­cji, więc barwa roz­tworu pozo­staje nie­zmienna.

Barwa układu reak­cyj­nego w obu przy­pad­kach zde­cy­do­wa­nie się różni. To wła­śnie pozwo­liło nam roz­różnić sacha­rozę i glu­kozę.

Życzę miłej i pou­cza­jącej zabawy:)

Lite­ra­tura dodat­kowa

Marek Ples

Aa